1. Waar zien we de grootste kwetsbaarheid?

Dieper inzoomen op problematiek in de stad: integrale buurtanalyse 

Veel informatie over Utrecht is beschikbaar op het niveau van 10 wijken. Maar binnen de 10 wijken liggen verschillende buurten qua omvang en problematiek. Met een analyse op buurtniveau kunnen we dus dieper inzoomen op problematiek in de stad en specifieker antwoord geven op de vraag ‘waar zien we de grootste kwetsbaarheid?’. De basis voor het antwoord ligt in de integrale buurtanalyse. Deze analyse richt zich op het in beeld brengen van buurten die op verschillende indicatoren in negatieve zin afwijken van het Utrechts gemiddelde. Daarmee ontstaat een beeld van Utrechtse buurten die mogelijk extra aandacht verdienen. De analyse is gedaan aan de hand van indicatoren uit gebiedsprofielen. In de bijlage staat een uitgebreide beschrijving hoe de analyse is uitgevoerd. Daarbij stond telkens de volgende vraag centraal:

‘Welke Utrechtse buurten scoren het ongunstigst op de thema's van de gebiedsprofielen van Buurten in Cijfers?’

96 buurten verdeeld over 4 groepen 

Aan de hand van de integrale buurtanalyse zijn 96 buurten ingedeeld in vier even grote groepen. Die groepen heten kwartielen. Het eerste kwartiel (24 buurten) zijn de buurten met de meeste ongunstige scores op de geselecteerde indicatoren, het vierde kwartiel (24 buurten) zijn de buurten met de minste ongunstige scores op de geselecteerde indicatoren. Met deze analyse bieden we een update van de vorige buurtanalyse uit 2023 en sluiten we aan bij de integrale benadering uit het uitvoeringsprogramma buurt- en wijkgericht werken. 

Resultaat: rangorde van buurten op basis van integrale buurtanalyse 

Image

*: het beeld van de buurt Leeuwesteyn kan afwijken van de werkelijke situatie, omdat de gebruikte data in sommige gevallen een aantal jaren achterloopt (maximaal 3 jaar). Deze buurt was destijds nog in aanbouw.

Wat valt op in ruimtelijke zin?

Van de 24 buurten met de ongunstigste scores op de geselecteerde indicatoren (eerste kwartiel) zijn acht buurten gelegen in wijk Overvecht. Daarnaast valt te zien dat de bovenste vijf buurten van de rangorde allemaal in de wijk Overvecht liggen. Overvecht heeft geen buurten die voorkomen in de andere kwartielen.

De wijken Noordwest en Zuidwest hebben allebei vier buurten in het kwartiel met de meeste ongunstige scores (eerste kwartiel). Noordwest heeft ook veel buurten (7) in het tweede kwartiel. Zuidwest laat een opvallend beeld zien. Deze wijk heeft naast vier buurten met de meest ongunstige scores (in het eerste kwartiel: buurten Kanaleneiland-zuid en -noord, en Transwijk-zuid en -noord), ook twee buurten in het kwartiel met de minste ongunstige scores (vierde kwartiel: buurten Dichterswijk en Rivierenwijk) binnen de gebiedsprofielen van Buurten in Cijfers.

Ook Zuid (3), West (2) en Oost (2) bevatten meerdere buurten in het eerste kwartiel. Leidsche Rijn kent één buurt in het eerste kwartiel. De wijken Binnenstad, Noordoost en Vleuten-De Meern hebben alle drie geen buurten in het eerste kwartiel. Noordoost is daarnaast de wijk met de meeste buurten (6) in het vierde kwartiel. Ook wijk Oost (5) heeft veel buurten in het vierde kwartiel. Vleuten-De Meern is de enige wijk met alleen buurten in het derde en vierde kwartiel.

Bijna 94.000 inwoners in buurten met laagste score 

Het totaal aantal inwoners van buurten verdeeld over de vier kwartielen is niet helemaal gelijkmatig verdeeld. In de buurten met de meeste ongunstige scores (eerste kwartiel) wonen bijna 94.000 inwoners. Daarnaast zien we dat het derde kwartiel meer inwoners vertegenwoordigt dan de andere kwartielen (29%). In dit kwartiel zitten enkele buurten met relatief veel inwoners (met name in Vleuten-De Meern). In deze buurten is de kans dat negatieve scores op een indicator in een deel van de buurt wegvallen in het buurtgemiddelde groter dan in buurten met weinig inwoners. Dit kan ervoor zorgen dat bepaalde aandachtspunten niet terug te zien zijn in het buurtgemiddelde. 

Wat valt thematisch op?

Buurten in het eerste kwartiel (met de meeste ongunstige scores) doen het vooral slechter dan het Utrechtse gemiddelde op indicatoren die gaan over werk, inkomen, gezondheid, eenzaamheid, woonomgeving, overlast (geluid, burenruzie, verwarde personen) en leefgewoonten van mensen. Op de indicatoren die gaan over de toegankelijkheid van voorzieningen in de buurt scoren de buurten uit het eerste kwartiel over het algemeen beter dan het gemiddelde in de stad.

Hoewel buurten in het eerste kwartiel relatief veel ongunstige scores laten zien op onder meer gezondheid en eenzaamheid, valt op dat het percentage mantelzorgers (het aandeel van de bevolking dat mantelzorger is) juist hoger ligt dan het Utrechtse gemiddelde. Mogelijk hangt dit samen met de gemiddeld oudere bevolking in die buurten. Verder is te zien dat in de buurten met de meeste ongunstige scores het aantal geweldsincidenten, woninginbraken en autokraken juist lager ligt dan het gemiddelde van de Utrechtse buurten.

Gebiedsprofielen in Buurten in Cijfers: buurten op thema’s met elkaar vergeleken

Als basis voor de integrale buurtanalyse dient het eind 2024 vernieuwde ‘Buurten in Cijfers’. Voor alle 111 buurten in Utrecht zijn in deze monitor verschillende indicatoren geanalyseerd. Met deze indicatorenset, ingedeeld in 12 thema’s, is een zo actueel en compleet mogelijk beeld van alle Utrechtse buurten geschetst. Ook is het mogelijk om buurten met elkaar, en met het gemiddelde van de wijk en de stad, te vergelijken. Om in één oogopslag te zien hoe een buurt ervoor staat op de verschillende thema’s is voor iedere buurt een gebiedsprofiel ontwikkeld. Op de website van Buurten in Cijfers zijn deze gebiedsprofielen in te zien.

Gebiedsprofielen: hoe doet een buurt het ten opzichte van het gemiddelde

Een gebiedsprofiel in Buurten in Cijfers geeft de situatie in een buurt weer aan de hand van een vergelijking met het gemiddelde in de stad. Van iedere indicator (58 in totaal) binnen het gebiedsprofiel is een zogenaamde Z-score uitgerekend, die op een gestandaardiseerde manier aangeeft in welke mate een buurt afwijkt van het Utrechts gemiddelde. Hoe hoger de Z-score hoe groter het verschil met het gemiddelde van de stad. Dit wordt weergegeven met kleuren.

Het gebiedsprofiel als signaleringsinstrument 

Het gebiedsprofiel is bedoeld als signaleringsinstrument en om een eerste beeld te krijgen over hoe het met een buurt gaat. Een verdieping op de cijfers en het gesprek voeren over de cijfers met bewoners en professionals zijn net zo belangrijk, enerzijds voor een goede duiding van de cijfers, maar ook voor de onderbouwing van beleidskeuzes. Bijvoorbeeld bij keuzes omtrent het principe van ongelijk investeren in gelijke kansen dat staat opgenomen in het Coalitieakkoord 2022 - 2026 | gemeente Utrecht.