schapen

7. Dierenwelzijn

7.1 Inleiding

Uitgangspunten dierenwelzijnsbeleid 

Het dierenwelzijnsbeleid is in 2019 vastgelegd in de nota Dierenwelzijn. 
Voor het dierenwelzijnsbeleid zijn er twee uitgangspunten: 

  • We continueren de inzet van maatregelen aan het begin van de keten bij bouwen, wonen, openbare ruimte en infrastructuur. 
  • De focus van het dierenwelzijnsbeleid van de gemeente ligt op datgene waar de gemeente controle of invloed op heeft. Daar waar de gemeente geen maatregelen kan nemen of beïnvloedingsmogelijkheden heeft, maar wel zaken wil veranderen of verschil denkt te kunnen maken, gaan we in gesprek. 

Gevonden hulpbehoevende dieren 

Gemeenten hebben de wettelijke taak om gevonden hulpbehoevende gehouden dieren op te vangen. Utrecht kiest ervoor om opvang en vervoer van alle hulpbehoevende dieren uit de gemeente Utrecht - zowel wilde als gehouden dieren – structureel te regelen met een organisatie die reeds een sterke rol heeft in deze activiteit. Momenteel heeft de gemeente een contract met de Dierenbescherming. Naast het organiseren van vervoer en opvang, geeft de Dierenbescherming ook advies bij specifieke dierenwelzijnsvragen vanuit de gemeente. Op 1 augustus 2024 liep de overeenkomst af. We zijn een nieuw contract aangegaan voor de komende 4 jaar tot en met 31 december 2028 met de Dierenbescherming en ketenpartners. Dit contract zorgt voor de continuïteit van vervoer en opvang van gevonden dieren. 

De Dierenbescherming werkt samen met: 

  • Stichts Asyl voor Dieren voor opvang van honden en katten; 
  • Dierenambulance Utrecht voor het vervoer van dieren en waar mogelijk advies en hulp bij gevonden dieren; 
  • Vogelopvang Utrecht voor de opvang van wilde vogels; 
  • Dierenbeschermingscentrum Amersfoort voor de opvang van tamme konijnen en knaagdieren. 
  • Stichting Snorhaar voor de opvang van wilde zoogdieren

Wilde dieren 

De gemeente heeft de bevoegdheid om de jacht in te zetten uitsluitend om de balans in de faunapopulatie te herstellen (teveel dieren die anders uithongeren of andere soorten verdrijven), bij zieke of gewonde dieren en/of wanneer dieren een gevaar voor mensen vormen (bijv. voor de volksgezondheid). We beschouwen de jacht als laatste redmiddel. In 2024 was afschot niet nodig en is er geen jacht uitgevoerd. Wel is er gestart met de opleiding van één van onze boswachters tot jager. Deze opleiding wordt naar verwachting half 2025 afgerond, waarna deze boswachter indien nodig zelf dieren kan afschieten. 

De gemeente heeft de mogelijkheid om visrecht uit te geven. Sportvisserij heeft bij het vangen nadelige invloed op het welzijn van de vissen. Daarom wil de gemeente Utrecht het aantal viswateren in de stad niet verder uitbreiden. In 2024 hebben we geen gesprekken over dierenwelzijn gevoerd met de AUHV.

Kinderboerderijen en dierenweides 

In steedes en dierenweides kunnen kinderen en volwassenen kennismaken met dieren. In Utrecht wordt deze taak ingevuld door de stichting Utrecht Natuurlijk. Deze stichting krijgt de ruimte om dieren selectief te fokken om daarmee de educatiedoeleinden van de steedes te kunnen waarmaken. In de Nadere regel subsidie dierenweides gemeente Utrecht staan dierenwelzijnseisen waar de subsidieontvanger zich aan moet houden. Onder andere dat bij het houden van dieren op dierenweides het dierenwelzijn centraal staat; dat de dieren passende/dagelijkse verzorging en huisvesting krijgen én dat de dieren dagelijks gecontroleerd worden op afwijkende gezondheid en er tijdig een dierenarts ingeschakeld wordt. In het jaarverslag staan de activiteiten van Utrecht Natuurlijk. Zodra het jaarverslag van 2024 beschikbaar is, staat het op deze website. 
Verder is de gemeente in 2024 in gesprek gegaan met vergunningaanvragers voor evenementen waarbij dieren werden ingezet. Dit jaar zijn er 5 evenementen met dieren geweest. Dit is er 1 meer dan vorig jaar. Op drie Sinterklaasintochten zijn paarden ingezet. Daarnaast zijn bij het jaarlijks terugkerende Elfia op Haarzuilens (paarden) en het Diergeneeskunde Outdoor Event (paarden, honden, schapen, fretten, ezels en koeien) dieren ingezet. Het DOE besteed zoals elk jaar veel aandacht aan dierenwelzijn. Zoals altijd spreken we de organisatoren van evenementen zoals Elfia van tevoren om aandacht te vragen voor het welzijn van de paarden. 

Links naar de meest recente jaarverslagen 

7.2 Opvang honden en katten 

Figuur 7.2.1 honden en katten waarvan afstand is gedaan

Naast zwerfhonden en -katten komen er ook honden en katten binnen waarvan door de eigenaren afstand is gedaan. In 2024 is van 23 honden afstand gedaan door de eigenaar (29% van het totaal aantal binnengekomen honden) en van 94 katten (12% van het totaal aantal binnengekomen katten). Dit is een daling ten opzichte van vorig jaar (111 katten en 36 honden). Het aantal zwerfhonden daalt al jaren, maar het aantal zwerfkatten is weer aan het stijgen sinds corona. Begin 2025 hebben we samen met de G4 steden een lobbybrief gestuurd naar het ministerie van LNV. Hierin vragen we onder andere aandacht voor de chipplicht voor katten. Als mensen afstand doen van hun dieren betalen ze afstandskosten aan het Dierenasiel. Ook in 2024 hebben we gecommuniceerd over de bewuste aanschaf van honden en katten. We doen dit via de Dierenbescherming en ook via het keurmerk voor winkels. 

Figuur 7.2.2 opvang honden en katten

7.3 Opvang konijnen

Figuur 7.3.1 het aantal opgevangen konijnen

Van de 74 opgevangen konijnen waren er 37 (50%) waarvan door de eigenaren afstand is gedaan. Daarnaast zijn er nog 9 andere knaagdieren opgevangen, 4 (44%) hiervan waren afstandsdieren. Van de konijnen zijn er 2 terug naar de oorspronkelijke eigenaar gegaan, van de andere knaagdieren geen. 

7.4 Vogelopvang

Figuur 7.4.1 het aantal opgevangen vogels in de provincie en de gemeente Utrecht

Figuur 7.4.2 de bestemming van opgevangen vogels

De opgevangen wilde vogels, totaal 3.187, bestonden voor 43% uit duiven, 8% eenden en ganzen, 6% merels en 41% overige vogels. Vanaf vorig jaar rapporteren we welk aandeel van de opgevangen vogels uit de gemeente Utrecht komen en welk deel uit andere gemeentes in Nederland. In 2024 kwam net iets minder dan de helft uit de gemeente Utrecht. De gemeentes waar na Utrecht de meeste dieren vandaan kwamen, waren: Houten, Utrechtse Heuvelrug, Nieuwegein, Zeist en De Bilt. De gemeenten IJsselstein, Nieuwegein en Houten dragen bij aan de kosten. Wanneer vogels zodanig ziek en gewond zijn, dat de dierenarts verwacht dat ze niet meer beter kunnen worden, worden deze geëuthanaseerd. 

7.5 Dierenambulance 

Figuur 7.5.1 het aantal ritten en opgevangen dieren door de Dierenambulance

De Dierenambulance Utrecht (DAU) verzorgt het vervoer en de verzorging (eerste hulp) aan hulpbehoevende of zwerfdieren, gewonde en zieke dieren. De activiteiten van DAU zijn: 

  • EHBO verlenen aan gewonde/zieke dieren; 
  • vervoer van gewonde/zieke dieren naar een dierenarts; 
  • vervoer van wilde dieren naar bevoegde opvangcentra voor herstel; 
  • vervoer zwerfdieren naar het asiel; 
  • vangacties (ver)wilde(rde) katten; 
  • zorg voor overleden huisdier 
  • informeren/doorverwijzen publiek naar juiste instantie(s). 

 
Daarnaast kunnen particulieren een beroep doen op DAU. De dierenambulance kan een ziek dier tegen vergoeding vervoeren naar de medische hulp. De Dierenambulance vervult een belangrijke rol in het voorlichten van inwoners. In 2024 hebben zij 16.771 telefonische hulp- en adviesvragen beantwoord, ongeveer even veel als vorig jaar. Zoals elk jaar zijn duiven en meeuwen de grootste groep vogels die zijn opgevangen. 

7.6 Dieren in Steedes 

Figuur 7.6.1 aantal dieren per Steede

In totaal zijn er 394 dieren (378 in 2023) op de steedes aanwezig. Op de Griftsteede zijn er veel sprinkhanen bij gekomen, waardoor het aantal kleine dieren is uitgebreid. De andere dieren zijn vrijwel hetzelfde aantal gebleven.
Alle kinderboerderijen van Utrecht Natuurlijk voldoen aan het keurmerk kinderboerderijen zoals dat wordt gehanteerd door de Vereniging Stads- en Kinderboerderijen Nederland (VSKBN). Ook voldoen ze aan de richtlijnen voor gezelschapshuisdieren, die worden omschreven in de huisdierbijsluiters van het Landelijk Informatiecentrum Gezelschapsdieren. Daarnaast geven ze educatieve activiteiten, lessen en onderwijsondersteuning voor scholen op het gebied van o.a. dierenwelzijn zoals beschreven in de Nadere regel subsidie natuur- en milieucommunicatie en -educatie 2024 – 2029 gemeente Utrecht. 

 

6. Groene leefomgeving: exoten
8. Duurzaamheid vervoer